Η οικονομική κρίση και τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά

Ίσως το μόνο θετικό που υπάρχει για τους δανειολήπτες από την αρχή της οικονομικής κρίσης έως σήμερα είναι ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις καθώς και παρεμβάσεις της δικαιοσύνης με αποφάσεις χάρη στις οποίες διασώζονται οι συνθήκες διαβίωσης των πολιτών, σπίτια, αγροτεμάχια και αυτοκίνητα, δηλαδή ένα αξιοπρεπές status οικογενειακής και κοινωνικής ζωής. Αυτά εξασφαλίζονται με το νόμο Κατσέλη (ν 3869/2010 που τροποποιήθηκε με το ν 4161/2013) για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και έχουν ήδη εκδοθεί αποφάσεις δικαστηρίων βάσει των οποίων οι δανειολήπτες ρυθμίζουν, τα χρέη τους έτσι που να γίνεται μεγάλο «κούρεμα» κεφαλαίου και τόκων πληρώνοντας μικρές ή και μηδενικές δόσεις ώστε να μπορούν οι οφειλέτες να ανταπεξέλθουν και στις απαιτήσεις της διαβίωσής τους, με μοναδικό περιορισμό να μην είναι έμποροι. Από την στιγμή που κοινοποιηθεί η αίτηση-δικόγραφο, η εξασφάλιση του νόμου εκτείνεται σε όλα τα ακίνητα και περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη με απόλυτη προστασία κινητής κι ακίνητης περιουσίας, η οποία επικυρώνεται στην πρώτη δίκη με τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων-προσωρινής διαταγής. Με την προσωρινή διαταγή ρυθμίζεται και το ποσό των μηνιαίων δόσεων μέχρι την κύρια δίκη.

Για όσους είναι έμποροι ή έχουν πολλά ακίνητα και δεν τους συμφέρει ή δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για υπαγωγή στο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά υπάρχουν και άλλες αγωγές καθώς και εξωδικαστικές ή δικαστικές ενέργειες στη διάθεση των πολιτών οι οποίοι μπορούν ακόμα και να αναζητήσουν αναδρομικά υπερβολικά ποσά τόκων κι εξόδων που έχουν ήδη καταβάλει σε τραπεζικά δάνεια ή να διεκδικήσουν αναστολή πλειστηριασμών, μείωση ενοικίων, μείωση επιτοκίων, μείωση μηνιαίων δόσεων, ακύρωση ρητρών ελβετικού φράγκου και άλλα τινά μέτρα. Επιτυγχάνεται πάντα μία καλύτερη ρύθμιση-συμφωνία με την τράπεζα με ευνοϊκούς όρους για τον δανειολήπτη και χωρίς καταχρηστικούς ή παράνομους όρους, χωρίς τα «μικρά γράμματα».

Βασικά Σημεία του Νόμου για τα Υπερχρεωμένα Νοικοκυριά

Ο νόμος για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά δίνει τη δυνατότητα σε φυσικά πρόσωπα που έχουν περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων ή μη οφειλών τους, χωρίς δόλο, να προβούν σε ρύθμιση και απαλλαγή από μέρος ή το σύνολο αυτών.

Προϋποθέσεις Ένταξης στον Νόμο Κατσέλη

Όλο και περισσότερες γίνονται οι φήμες για κατάργηση του νόμου και για απελευθέρωση των πλειστηριασμών, όπως ακούγεται όλο και συχνότερα τελευταία!
Επειδή το μόνο σίγουρο λοιπόν είναι αυτό που έχουμε σήμερα, εάν κάποιος μπορεί να ενταχθεί στο νόμο Κατσέλη ας το κάνει το ταχύτερο δυνατόν για να περισώσει την περιουσία του και να πάψουν οι διώξεις και οι απειλές για διαταγές πληρωμής και πλειστηριασμούς.

Οι προϋποθέσεις είναι:

  • Να μην είναι έμπορος ή όσο ήταν να μην είχε αφήσει καθυστερημένες δόσεις.
  • Να έχει μόνιμη και χωρίς δόλο αδυναμία πληρωμών.
  • Να έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές. Όχι απαραίτητα όλες αλλά κάποιες.
  • Δεν εντάσσονται τα δάνεια που ελήφθησαν το τελευταίο έτος.

Στάδια ρύθμισης:

Ειδικότερα, ο νόμος 3869/10 όπως τροποποιήθηκε προβλέπει τα εξής στάδια ρύθμισης:
1. Αίτηση στο Ειρηνοδικείο. Η αίτηση περιλαμβάνει αναλυτική βεβαίωση οφειλών, ειδική για το νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, κατάσταση περιουσίας και εισοδημάτων οφειλέτη και συζύγου, κατάσταση δαπανών ατομικές και οικογενειακές, κατάσταση απαιτήσεων πιστωτών, το ύψος των μηνιαίων δόσεων, σχέδιο διευθέτησης οφειλών κλπ. Επίσης περιλαμβάνει αίτημα εξωδικαστικού συμβιβασμού.
2 .Προδικαστικός Συμβιβασμός ενώπιον Ειρηνοδικείου: Σπάνια επιτυγχάνεται διότι απαιτείται συμφωνία πιστωτών με απαιτήσεις άνω του 51% των οφειλών.
3. Προσωρινή διαταγή που εκδίδεται με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Με την προσωρινή διαταγή διασφαλίζεται απόλυτα η περιουσία του οφειλέτη, απαγορεύονται τα διωκτικά μέτρα εναντίον του (διαταγές πληρωμής, προσημειώσεις κλπ) και υποχρεώνεται να καταβάλει μηνιαίως ένα ποσό σε κάθε τράπεζα ή άλλο πιστωτή ανάλογο με τις οικονομικές του δυνατότητες μέχρι να γίνει η κύρια δίκη. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται έναντι όλων των πιστωτών και των διαταγών πληρωμής, πλειστηριασμών και λοιπών διώξεων. Αυτό το προνόμιο το έχουν όσοι ασκούν αιτήσεις με το νέο νόμο ενώ και οι «παλιοί» αιτούντες έχουν υποχρέωση μηνιαίων καταβολών.
Οι παλιοί αιτούντες μπορούν να παραιτηθούν από την παλιά αίτηση και να καταθέσουν νέα για να προφυλάσσονται άμεσα έναντι όλων των πιστωτών και των διαταγών πληρωμής, κατασχέσεων και πλειστηριασμών αυτών ή να καταθέσουν αυτοτελές αίτημα για έκδοση προσωρινής διαταγής, διαφορετικά θα αναγκάζονται να ασκούν ανακοπές και ασφαλιστικά μέτρα κατά κάθε διαταγής πληρωμής μεμονωμένα με αρκετά υψηλότερο κόστος σε χρήμα, κόπο κι αγωνία.
4. Κύρια Δίκη -Δικαστική ρύθμιση οφειλών: Μετά την αποτυχία του ανωτέρω συμβιβασμού που μπορεί να γίνει μέχρι και την παραμονή της δικασίμου, το δικαστήριο ρυθμίζει ευνοϊκά την αποπληρωμή των χρεών του οφειλέτη που αποδεικνύει ότι δεν επαρκούν τα εισοδήματά του για την πλήρη κάλυψή τους και ότι δεν τελούσε σε δόλο ή βαρειά αμέλεια κατά τη δημιουργία τους.

Σε περίπτωση που ο οφειλέτης έχει θέματα υγείας, χρόνιας ανεργίας, απορίας και άλλες αδυναμίες με αποτέλεσμα να αδυνατεί να διαθρέψει τον εαυτό του ικανοποιητικά, τότε το δικαστήριο μπορεί να τον απαλλάξει πλήρως από την αποπληρωμή χωρίς καμία καταβολή. Έχουν εκδοθεί ήδη πάρα πολλές αποφάσεις για σχεδόν πλήρη διαγραφή χρεών με μηδενικές καταβολές. Το ίδιο ισχύει και για τους εγγυητές.
Σε κάθε περίπτωση οι οφειλέτες που θα καταβάλουν όλες τις μηνιαίες δόσεις που θα ορίσει το δικαστήριο απαλλάσσονται πλήρως από το υπόλοιπο των χρεών τους, με έκδοση δικαστικής αποφάσεως και διαγράφονται από τον Τειρεσία σαν να μην χρωστούσαν ποτέ τίποτα. Το ίδιο ισχύει αντίστοιχα και για τους εγγυητές.

Απαγόρευση πλειστηριασμού κύριας κατοικίας:
Για οφειλέτες με ορισμένης αξίας κύρια κατοικία υπάρχει πλήρης απαγόρευση-αναστολή πλειστηριασμών. Διασώζεται επομένως η κύρια κατοικία του οφειλέτη, εφόσον η αξία της δεν υπερβαίνει τις 300.000 ευρώ, ενώ προστίθενται ακόμα 50.000 ευρώ για κάθε μέλος της οικογένειας.
Στην περίπτωση που υπάρχουν και άλλα περιουσιακά στοιχεία κατά των οποίων απειλείται πλειστηριασμός, ο οφειλέτης μπορεί να ασκήσει την αίτηση των υπερχρεωμένων και να κερδίσει αναστολή πλειστηριασμού και δικαστική προστασία για όλα τα ακίνητα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Απαιτούμενα έγγραφα για σύνταξη-κατάθεσης δικογράφου αίτησης:

1.- Βεβαίωση για οφειλές από κάθε τράπεζα για υπαγωγή στον ν. 3869/10, όπως τροποποιήθηκε με το ν 4161/13.
Καταθέτετε σχετική αίτηση για το νόμο αυτό στην κάθε τράπεζα. Η αίτηση υπάρχει σε έντυπο σε κάθε τράπεζα και πρέπει να αναφέρει τον νόμο 3869/10 ή ν 4161/13. Παίρνετε αντίγραφο της αίτησης που θα συμπληρώσετε στην κάθε τράπεζα με ημερομηνία και υπογραφή. Σε 10 ημέρες λαμβάνετε την απάντηση.

2.- Συμβάσεις δανείων στεγαστικών, επισκευαστικών, καταναλωτικών και καρτών, συμβάσεις για οφειλές γενικά.

3.- Ε1 όλως των ετών από τότε που ελήφθησαν στεγαστικά δάνεια αλλιώς μόνο των τριών τελευταίων ετών, και Ε3 για επαγγελματίες.
4.- Ε9 από το 2005 και τροποποιήσεις έως σήμερα.
5.- Έγγραφα μισθοδοσίας, σύνταξης ή ανεργίας (κάρτα ανέργου).
6.- Φωτοτυπία ταυτότητας.
7.- Άλλα έξοδα πχ για παιδιά, ενοίκια, ιατρικά, χαράτσια, ΦΠΑ απλήρωτα, οφειλές στην εφορία, ταμεία, ασφάλειες, διακανονισμούς κλπ.
8.- Άλλα χρήσιμα πχ ΕΤΑΚ, ώστε να φαίνεται η αντικειμενική αξία της περιουσίας κλπ.
9.- Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης.
10.- Συμβόλαια προσημείωσης (συνήθως ενυπάρχουν στα στεγαστικά κλπ).
11.- Συμβόλαιο σπιτιού και άλλων ακινήτων.
12. Αντίγραφο άδειας κυκλοφορίας οχημάτων.
13.- Ιστορικό σύντομο οικογενειακής-επαγγελματικής κατάστασης και υπερχρέωσης, αδυναμίας πληρωμών, εξόδων διαβίωσης –ειδικά εάν υπάρχουν ιδιαίτερα προβλήματα πχ ιατρικά, εκπαίδευσης παιδιών κλπ Επίσης να αναγράφεται εάν έχετε μεταβιβάσει ακίνητο την τελευταία τριετία.

Οριστικές αποφάσεις ν. Κατσέλη

Με τις πρόσφατες υπ’ αριθμ. 827/2021 και 828/2021 αποφάσεις του Ειρηνοδικείου Αθηνών, ζευγάρι οφειλετών πέτυχε «κούρεμα» της οφειλής τους κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 70% !!!, διασώζοντας παράλληλα όλα τα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία τους, δηλαδή πέραν της κύριας κατοικίας που ανήκει και στους δύο, εξαιρέθηκε από τη διαδικασία ρευστοποίησης ακόμα ένα διαμέρισμα ιδιοκτησίας του συζύγου!

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Εκτός από την κύρια κατοικία μου έχω κι άλλο ακίνητο (εξοχικό, αγροτεμάχια, οικόπεδο). Μπορώ να κάνω αίτηση για τα Υπερχρεωμένα;

Ο νόμος ορίζει ότι μπορεί να επιτευχθεί η εξαίρεση της κύριας κατοικίας του αιτούντος/οφειλέτη, δηλαδή ενός ακινήτου. Ωστόσο, κατά περίπτωση μπορεί να γίνει δεκτή η εξαίρεση και περισσοτέρων του ενός ακινήτων, εφόσον η ρευστοποίησή τους κρίνεται άνευ σημασίας και ότι δεν θα προσφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη στους πιστωτές/τράπεζες.

Η ακίνητη περιουσία μου έχει αντικειμενική αξία μεγαλύτερη των 375.000 ευρώ και είμαι ανύπαντρος/η χωρίς τέκνα. Μπορώ να κάνω αίτηση για τα Υπερχρεωμένα;

Όχι. Η προστασία που προσφέρει ο νόμος για την κύρια κατοικία του οφειλέτη αφορά σε ακίνητα που η αντικειμενική τους αξία είναι το πολύ ίση με το αφορολόγητο όριο για την απόκτηση της πρώτης κατοικίας, το οποίο σήμερα ανέρχεται σε 250.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά 50%, δηλαδή 375.000 ευρώ (για τον ανύπαντρο, χωρίς τέκνα). Εφόσον όμως υπάρχουν τέκνα, το όριο αυτό αυξάνεται, με περαιτέρω προσαυξήσεις ανά τέκνο.

Είμαι άνεργος/η και έχω κάνει αίτηση Υπερχρεωμένων. Πρέπει να κάνω καταβολές προς τις τράπεζες;

Ο νόμος, όπως τροποποιήθηκε, προβλέπει ότι από τότε που κατατέθηκε η αίτηση στο αρμόδιο Δικαστήριο πρέπει να γίνονται καταβολές ίσες με το 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης ή σε κάθε περίπτωση ποσού 40 ευρώ. Ωστόσο, εάν έχετε αιτηθεί την χορήγηση περιόδου χάριτος και το εισόδημά σας είναι ανύπαρκτο δικαιολογούνται μηδενικές καταβολές προς τις τράπεζες, συνεπώς μπορείτε να αγνοείτε τις επιστολές των τραπεζών που κάνουν αναφορά για την υποχρέωσή σας προς καταβολή του 10%.

Η οριστική απόφαση που έχει εκδοθεί στην περίπτωσή μου ορίζει ότι πρέπει να καταβάλω Χ ποσό κάθε μήνα προς τις τράπεζες, το οποίο όμως δεν είμαι σε θέση να καταβάλω ανελλιπώς. Μπορώ να παραλείψω κάποια δόση;

Προκειμένου να μην εκπέσετε από τη ρύθμιση που έχει ορίσει το Δικαστήριο και βρεθείτε και πάλι έρμαιο των τραπεζών, δεν θα πρέπει να παραλείψετε την καταβολή μέχρι και 4 δόσεων, είτε διαδοχικές είτε αθροιστικά.

Έχουν μεταβληθεί προς το χειρότερο τα οικονομικά δεδομένα μου και δεν μπορώ να ανταποκριθώ στη δόση που το Δικαστήριο μου έχει βγάλει με την απόφαση. Τι μπορώ να κάνω;

Όταν υπάρχει μεταβολή των συνθηκών του αιτούντα/οφειλέτη μπορούμε με αυτοτελές αίτημα ζητάμε ασφαλιστικά μέτρα, δηλαδή την μεταρρύθμιση της απόφασης που έχει ήδη εκδοθεί, προκειμένου να γνωστοποιήσουμε στο δικαστήριο και τις τράπεζες την μεταβολή αυτή και την αδυναμία του, και να ζητήσουμε να βγει καινούρια απόφαση με δόσεις στις οποίες μπορεί να ανταποκριθεί.

Η ακίνητη περιουσία μου προστατεύεται μόνο από την στιγμή που θα εκδοθεί απόφαση και έπειτα;

Όχι. Η περιουσία στο σύνολό της (κινητή και ακίνητη) προστατεύεται ήδη από την στιγμή της κατάθεσης της αίτησης. Συνεπώς οποιαδήποτε ενέργεια των πιστωτών σε βάρος της περιουσίας σας είναι καταρχήν παράνομη.

Είμαι εγγυητής/τρια σε δάνειο άλλου (συγγενούς, φίλου κλπ) και έχω ακίνητη περιουσία. Πρέπει να κάνω και εγώ αίτηση για υπαγωγή στο νόμο;

Ο εγγυητής ευθύνεται όπως ακριβώς και ο πρωτοφειλέτης, συνεπώς οι τράπεζες μπορούν να κινηθούν κατά αυτού και της περιουσίας του και να απαιτήσουν τα οφειλόμενα. Εφόσον λοιπόν και ο εγγυητής αδυνατεί να πληρώνει κανονικά τις δόσεις του και έχει περιουσία θα πρέπει να ζητήσει την υπαγωγή του στο νόμο για να ρυθμίσει τις οφειλές που τον βαραίνουν και να προστατεύσει την περιουσία του.

Οφείλω στο Δημόσιο (Εφορία, ΔΕΚΟ, ασφαλιστικά ταμεία). Μπορώ να ρυθμίσω τις οφειλές μου αυτές με την υπαγωγή μου στον Νόμο Κατσέλη;

Όχι. Στην αίτηση του νόμου για τα Υπερχρεωμένα Νοικοκυριά και το σχέδιο ρύθμισης οφειλών μπορούν να ενταχθούν οι οφειλές προς πιστωτικά ιδρύματα ή και ιδιώτες (σε περιπτώσεις που υπάρχουν και αποδείξεις από τις οποίες προκύπτει το οφειλόμενο ποσό). Ωστόσο, αν αποδεικνύεται ότι υπάρχουν οφειλές και προς το Δημόσιο, προκύπτει και η γενικότερη αδυναμία πληρωμών του αιτούντα.

Είμαι έμπορος και οι οφειλές μου αφορούν στην επιχειρηματική μου δραστηριότητα. Μπορώ να κάνω αίτηση για τα Υπερχρεωμένα νοικοκυριά;

Καταρχήν όχι. Ωστόσο, έχει κριθεί ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα δεν παραπέμπει οπωσδήποτε σε έμπορο, αλλά σε μικρέμπορο και στην περίπτωση αυτή, αρκετές φορές, έχει γίνει δεκτή η αίτηση. Επομένως ναι ο μικρέμπορος μπορεί να ενταχθεί.

Στην ουσία τι κερδίζω αν κάνω αίτηση για τα υπερχρεωμένα;

Πρώτον, ήδη από την κατάθεση της αίτησης προστατεύεται η περιουσία του οφειλέτη, οπότε αυτό και μόνον είναι πολύ σημαντικό.
Δεύτερον, επιτυγχάνεται ρύθμιση των οφειλών και «κούρεμα» αυτών, διότι το δικαστήριο ορίζει καταβολές, άτοκες, για διάστημα το πολύ 5 ετών.
Τρίτον, διασώζεται η κύρια περιουσία του οφειλέτη με καταβολές σε βάθος χρόνων και συνολικό ποσό που αντιστοιχεί το πολύ μέχρι και το 80% της αντικειμενικής αξίας του διασωζόμενου ακινήτου. Στην ουσία όμως το κέρδος διαφαίνεται αν αναλογιστεί κανείς τι θα έπρεπε να έχει καταβάλει στην τράπεζα μέχρι το τέλος της δανειακής σχέσης, με τους τόκους που πολλές φορές είναι όσοι και το αρχικώς αναληφθέν κεφάλαιο, συμπεριλαμβανομένων δε και των τυχόν τόκων υπερημερίας που μπορεί να προκύψουν.

Αποφάσεις του δικηγορικού μας γραφείου:

Στο σημείο αυτό παραπέμπουμε στο blog μας, όπου έχουμε δημοσιεύσει πλειάδα αποφάσεων και για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και για άλλα ζητήματα. Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε με το δικηγορικό μας γραφείο και να προγραμματίσετε κάποιο ραντεβού.